Vegan ve vejetaryen yemekler son zamanlarda oldukça ilgi gören bir yaşam biçimi olarak karşımıza çıkıyor. Lokantalarda ve kafelerde “Vegan menü” adıyla bu yaşam biçimini benimsemiş kişiler için özel menüler de sunuluyor. Vegan olmanın ve vejetaryenliğin anlamı ise merak konusu. Bu iki terimi birbirinin aynısı sananlar da var, birbiriyle alakasız olduklarını savunanlar da. Peki, nedir bu vegan ve vejetaryen terimleri? Vegan yemekleri nelerdir?
Vegan Nedir?
Vegan yaşam biçimi, dünyadaki hangi ülkede olursa olsun mutlaka kabul gören bir beslenme ve hayat anlayışıdır. Her ülkeden bu yaşam biçimini kabul etmiş, hayatlarını bu yaşam biçimine göre düzenlemiş insanlar bulunuyor. Öyle ki dünyanın hangi kıtasına gidilirse gidilsin, mutlaka veganlar için özel menüler ve yemekler bulmak mümkün.
Vegan beslenme alışkanlığı kazanmış kişiler için artık dünyanın her yerinde vegan oteller, vegan kafeler, vegan lokantalar açılmıştır. Vegan terimi, hayatımıza ilk olarak Donald Watson ile Elsie Shrigley tarafından 1944 yılında vejetaryen kelimesinden türetilmiştir. Vegan beslenme biçiminde hayvanlara ait hiçbir türlü ürün tüketilmez ve kullanılmaz. Vegan kişiler için şu ürünleri kullanmak yanlış olarak kabul edilmiştir;
- Hayvanlardan türetilen yumurta, süt, yoğurt gibi ürünler,
- Hayvan etlerinin kullanıldığı tavuk, kırmızı et, balık ürünleri,
- Yapımında hayvanlardan faydalanılan kürk, deri, yün ürünler.
Vegan yaşam anlayışında bu tür ürünlerin tüketilmesi, kullanılması kesinlikle kabul edilmez. Vegan beslenme şekli bazen sadece bitkisel bir diyet türü olarak görülüyor. Ancak bu beslenme şekli, bitkisel yiyecekleri tüketmekten çok hayvan haklarını, hayvanların zarar göreceği şekilde kullanılacağı üretimlerde bulunmamayı savunuyor. Vejetaryenlikle sık sık karıştırılan ve aynı olduğu savunulan vegan yaşam biçimini, vejetaryenlikten ayıran bazı noktalar bulunuyor.
Vejetaryen Nedir?
Vejetaryenlik nedir sorusunun cevabı ise, hayvanların öldürülmesine karşı duranların yanı sıra et yemeklerini sevmeyen ya da lezzetli bulmayan kişilerin tercih ettiği bir yaşam biçimi olarak verilebilir. Vejetaryenlik türlerinden bazılarında et, et ürünleri veya hayvan ürünleri tüketilebiliyor, ancak veganizmde tam aksine hiçbir şekilde hayvan ürünü kullanılmıyor. Bu açıdan, veganlık ve vejetaryenlik farklılık gösteriyor. Vejetaryenlik türleri şu şekilde listelenebiliyor;
Pesketaryen
Pesketaryen beslenme biçiminde, vejetaryenliği kabullenmiş kişiler sadece balık gibi deniz ürünlerini tüketiyorlar ancak diğer hayvansal gıdaları veya hayvan etlerini tüketmiyorlar. Pesketaryenlik, vejetaryenliğin bir alt kolu olarak görülüyor.
Lakto Vejetaryenlik
Lakto vejetaryenler, hayvansal gıdalardan yalnızca süt ve süt ürünlerini tüketiyorlar. Bunun dışında herhangi bir et, et ürünü, hayvansal gıda tüketmiyorlar.
Ovo Vejetaryenlik
Ovo vejetaryenler, hayvansal gıdalardan sadece yumurta tüketiyorlar. Yumurta dışında hiçbir şekilde herhangi bir eti, et ürününü, hayvansal gıdayı ya da hayvanlardan yararlanılarak üretilmiş ürünü tüketmiyorlar.
Lakto Ovo Vejetaryenlik
Lakto ovo vejetaryenler, aynı zamanda hem yumurta hem de süt ürünlerini tüketen vejetaryen beslenme biçimini kabullenmiş kişilere deniliyor. Bu kişiler süt, süt ürünleri, yumurta gibi hayvansal gıdaları kullanırken et, et ürünleri gibi yiyecekleri tüketmiyorlar.
Tüm bu bilgiler incelendiğinde, veganizm ve vejetaryenliğin farkları da ortaya çıkmış oluyor. Yukarıda verilen bilgilerde olduğu gibi iki yaşam biçimini birbirinden ayıran çeşitli noktalar bulunuyor. Her vejetaryen ve her vegan aynı ürünü tüketmiyor, böylelikle beslenme alışkanlıklarında da farklılıklar görülebiliyor.
Vegan ve Vejetaryen Yemekleri Neler?
Veganlar ve vejetaryenler için tavsiye edilebilecek yemek türleri et, et ürünleri, hayvansal gıda içermemesi gerektiği için daha çok bitkisel karışımlar içeren yemeklerden oluşuyor. Örneğin patates yemekleri, herhangi bir hayvansal gıda ile karıştırılmadığı sürece vegan ve vejetaryen beslenme biçimine uygun en çok tercih edilen yiyecekler arasında yer alıyor. Veganlar ve vejetaryenler genel olarak şu gıdaları tüketiyorlar;
- Tüm meyveler ve meyve türleri,
- Patates, mantar, yeşillik gibi sebzeler ve tüm sebze türleri,
- Vejetaryenler için süt, süt ürünleri ve yumurtalar,
- Veganlar için tahıllar, tahıl içeren gıdalar.
